واخواهی | اعتراض به حکم غیابی دادگاه و نحوه انجام آن
مراحل انجام واخواهی چیست؟
تنظیم دادخواست واخواهی
شخص معترض باید یک دادخواست کامل و جامع تنظیم کند که در آن به‌صورت دقیق دلایل اعتراض به حکم غیابی بیان شده باشد.
تقدیم دادخواست به دادگاه
این دادخواست باید به همان دادگاهی که حکم غیابی را صادر کرده است، ارائه شود.
بررسی دادخواست توسط دادگاه
دادگاه صادر کننده حکم، دادخواست واخواهی را بررسی کرده و در خصوص پذیرش یا رد آن تصمیم‌گیری می‌کند.
آثار واخواهی چیست؟
نقض رای غیابی
در صورت پذیرش واخواهی توسط دادگاه، اولین اثر آن نقض رای غیابی خواهد بود.
جبران خسارات
اگر واخواهی پذیرفته شود، خواهان رای اولیه (کسی که حکم به نفع او صادر شده بود) باید خسارات وارده به واخواه (شخص معترض) را جبران کند.
دلایل صدور حکم غیابی چیست؟
حضور طرفین دعوا در دادگاه و ارائه دفاعیات خود یکی از اصول مهم دادرسی است. اما در برخی موارد، خوانده یا متهم دعوا به دلایل مختلف نمی‌تواند در دادگاه حاضر شود یا لایحه دفاعیه خود را به دادگاه ارسال کند.
حمایت از حقوق خوانده
قانونگذار برای حمایت از حقوق کسانی که نتوانسته‌اند در فرآیند دادرسی شرکت کنند، امکان اعتراض و واخواهی از حکم غیابی را در مهلت قانونی مقرر پیش‌بینی کرده است.
مهلت قانونی برای واخواهی
واخواهی در حقوق ایران: تعریف، شرایط و فرآیندها
یکی از حقوق مهمی که قانونگذار برای افراد پیش‌بینی کرده است، حق اعتراض به احکام غیابی دادگاه‌ها است که تحت عنوان “واخواهی” شناخته می‌شود.
تعریف حکم غیابی | ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی
بر اساس ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی، حکم غیابی به صورتی تعریف شده است که در آن خوانده یا وکیل یا قائم مقام وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد و اخطاریه نیز به وی ابلاغ واقعی نشده باشد. این شرایط به شرح زیر است:
- عدم حضور خوانده یا نماینده قانونی وی در جلسات دادگاه: به این معنا که هیچ‌یک از جلسات دادگاه با حضور خوانده یا نماینده وی برگزار نشده باشد.
- عدم ارسال لایحه دفاعیه: هیچ لایحه دفاعیه‌ای از سوی خوانده یا نماینده وی به دادگاه ارائه نشده باشد.
- عدم ابلاغ واقعی اخطاریه: اخطاریه به صورت واقعی به خود خوانده تحویل داده نشده باشد.
واخواهی چیست؟
واخواهی به معنای اعتراض به حکمی است که به صورت غیابی صادر شده است. این اعتراض به دادگاه صادرکننده حکم ارائه می‌شود تا پرونده مجدداً مورد بررسی قرار گیرد. هدف از واخواهی این است که اطمینان حاصل شود که هیچ حکمی بدون بررسی کامل دفاعیات و دلایل طرفین صادر نشده است.
شرایط واخواهی
برای اینکه واخواهی مورد پذیرش قرار گیرد، باید شرایط زیر برقرار باشد:
- حکم باید غیابی باشد: تنها احکام غیابی قابلیت واخواهی دارند.
- مهلت قانونی: متقاضی واخواهی باید در مهلت قانونی مقرر اعتراض خود را ثبت کند. این مهلت در دعاوی حقوقی بیست روز و در دعاوی کیفری نیز بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی حکم است.
- تقدیم دادخواست واخواهی: واخواه باید دادخواست خود را به دادگاه صادرکننده حکم غیابی تقدیم کند.
فرآیند واخواهی
- تقدیم دادخواست واخواهی: واخواه باید دادخواست خود را در مهلت مقرر به دادگاه صادرکننده حکم تقدیم کند.
- رسیدگی مجدد: دادگاه پس از دریافت دادخواست واخواهی، وقت رسیدگی تعیین کرده و به واخواه و طرف مقابل ابلاغ می‌کند. در این مرحله، دادگاه مجدداً به پرونده رسیدگی کرده و دفاعیات طرفین را بررسی می‌کند.
- صدور حکم جدید: پس از رسیدگی مجدد، دادگاه حکم جدیدی صادر می‌کند. این حکم می‌تواند تأیید، تعدیل یا نقض حکم قبلی باشد.
واخواهی در دعاوی کیفری
ماده ۴۰۶ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۴۰۶ قانون آیین دادرسی کیفری نیز به واخواهی در دعاوی کیفری پرداخته است. بر اساس این ماده، در تمام جرایم به استثنای جرایمی که جنبه حق‌اللهی دارند، اگر متهم یا وکیل او در هیچ‌یک از جلسات دادگاه حاضر نشود یا لایحه دفاعیه نفرستاده باشد، دادگاه می‌تواند رای غیابی صادر کند.
در صورتی که رای صادره مبنی بر محکومیت متهم باشد، این رای ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی قابل واخواهی است. شرایط واخواهی در دعاوی کیفری نیز شامل عدم حضور متهم یا وکیل کیفری وی، عدم ارسال لایحه دفاعیه و عدم ابلاغ واقعی اخطاریه است.
راهنمای جامع و مفید برای انجام واخواهی در نظام قضایی ایران
واخواهی یکی از ابزارهای حقوقی است که به محکوم‌علیه غایب اجازه می‌دهد تا نسبت به حکم غیابی اعتراض نماید. این امکان به محکوم‌علیه داده می‌شود تا دلایل و مدارک جدید خود را ارائه کند و دادگاه مجدداً به پرونده رسیدگی کند. در این مطلب، نحوه انجام واخواهی بر اساس قوانین آیین دادرسی مدنی و کیفری ایران با جزئیات کامل بررسی خواهد شد.
مراحل انجام واخواهی
ثبت دادخواست واخواهی در دفاتر خدمات قضایی
اولین قدم برای انجام واخواهی، مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تنظیم و ثبت دادخواست واخواهی است. این دادخواست باید به دقت تنظیم شده و شامل کلیه دلایل و مدارک مربوط به اعتراض باشد.
ارجاع دادخواست به دادگاه صادر کننده حکم غیابی
پس از تکمیل و ثبت دادخواست واخواهی، دفاتر خدمات قضایی آن را به دادگاه صادر کننده حکم غیابی ارسال می‌کنند. دادگاه مربوطه مسئول بررسی این دادخواست خواهد بود.
رفع نقص دادخواست (در صورت لزوم)
در صورتی که دادخواست واخواهی ناقص باشد، مدیر دفتر دادگاه اخطار رفع نقص صادر می‌کند. متقاضی واخواهی موظف است در مهلت تعیین‌شده، نواقص را برطرف نماید.
تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ به طرفین
پس از رفع نقص‌های احتمالی، دادگاه وقت رسیدگی تعیین کرده و به طرفین دعوی ابلاغ می‌نماید. این مرحله شامل اطلاع‌رسانی به متقاضی واخواهی و سایر طرفین پرونده است.
مهلت‌های قانونی برای واخواهی چقدر است؟
- محکوم‌علیه مقیم ایران: بیست روز از تاریخ ابلاغ حکم غیابی
- محکوم‌علیه مقیم خارج از کشور: دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم غیابی
این مهلت‌ها به موجب ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۴۰۶ قانون آیین دادرسی کیفری تعیین شده‌اند و باید به دقت رعایت شوند.
رسیدگی به اعتراض واخواهی کجاست؟
واخواهی در همان دادگاهی که حکم غیابی را صادر کرده است، مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. این دادگاه ممکن است پس از بررسی مجدد مدارک و دلایل، از رای پیشین خود بازگشته و حکم جدیدی صادر کند.
مرجع تقدیم دادخواست واخواهی کجاست؟
دادگاه بدوی
اگر حکم غیابی از دادگاه بدوی صادر شده باشد، دادخواست واخواهی باید به همان دادگاه بدوی تقدیم شود.
دادگاه تجدید نظر
در صورتی که حکم غیابی در مرحله تجدید نظر صادر شده باشد، معترض باید دادخواست واخواهی خود را به همین مرجع تقدیم نماید.
واخواهی کیفری | ماده ۴۰۷ قانون آیین دادرسی کیفری
مهلت واخواهی از احکام دادگاه: توضیحات کامل و جزییات مفید
مهلت واخواهی برای افراد مقیم داخل کشور
افرادی که در داخل کشور اقامت دارند، مطابق با ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت بیست روزه‌ای برای واخواهی از احکام غیابی دارند. این مهلت از تاریخ ابلاغ واقعی حکم آغاز می‌شود. ابلاغ واقعی به معنای این است که حکم به طور مستقیم و با اطلاع رسانی صحیح به شخص محکوم ابلاغ شده باشد.
مهلت واخواهی برای افراد مقیم خارج از کشور
افرادی که در خارج از کشور اقامت دارند، شرایط متفاوتی برای واخواهی دارند. برای این دسته از افراد، مهلت واخواهی دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی حکم می‌باشد. این تفاوت زمانی به دلیل مشکلات و محدودیت‌های احتمالی در ابلاغ حکم به افراد مقیم خارج از کشور و نیز زمان بیشتر مورد نیاز برای تنظیم اعتراضات آنان در نظر گرفته شده است.
اهمیت اطلاع از مهلت‌های واخواهی
شناخت دقیق مهلت‌های واخواهی از احکام غیابی برای جلوگیری از ضایع شدن حقوق افراد بسیار مهم است. عدم توجه به این مهلت‌ها می‌تواند منجر به قطعیت حکم غیابی و از دست رفتن فرصت اعتراض شود. بنابراین، افراد باید به محض دریافت حکم غیابی و اطلاع از محتوای آن، اقدامات لازم را برای واخواهی در مهلت مقرر انجام دهند.
نکات تکمیلی
- تاریخ ابلاغ واقعی: مهمترین نکته در محاسبه مهلت واخواهی، تاریخ ابلاغ واقعی حکم است. این تاریخ مبنای آغاز مهلت واخواهی می‌باشد.
- تفاوت‌های محاسبه مهلت: در صورتی که ابلاغ به صورت صحیح و واقعی انجام نشده باشد، می‌توان به این امر اعتراض کرد و درخواست بررسی مجدد ابلاغ را داد.
- اهمیت مشاوره حقوقی: استفاده از مشاوره حقوقی با وکلای متخصص می‌تواند در بهره‌برداری بهتر از حقوق قانونی و مهلت‌های اعتراض به احکام بسیار مؤثر باشد.
