در چه مواردی صیغه باطل میشود؟
در چه مواردی صیغه باطل میشود؟
انحلال و ابطال عقد موقت: توضیحات و روش‌ها از دیدگاه وکیل خانواده
پیش از این و در مقالات گذشته درباره مسائل قانونی عقد موقت یا صیغه به‌طور مفصل صحبت کرده‌ایم. مسائلی مانند قوانین مهریه در صیغه، قوانین طلاق در صیغه و قوانین ارث به دقت بررسی شده‌اند.
مفهوم عقد موقت
در قانون مدنی ایران و فقه شیعه، صیغه موقت یا ازدواج موقت به‌عنوان یکی از انواع ازدواج شناسایی میشود و دارای احکام مرتبط با خود نیز هست.
تفاوت‌های ازدواج موقت و دائم
از نظر قوانین و تکالیف، میان ازدواج موقت و ازدواج دائم تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. یکی از تفاوت‌های مهم میان ازدواج دائم و صیغه، نحوه باطل کردن عقد موقت است.
عقد موقت یا ازدواج موقت چیست؟
عقد موقت یا ازدواج موقت، که به آن “نکاح موقت” یا “صیغه” نیز گفته میشود، نوعی از ازدواج در اسلام است که برای مدت معینی انجام می‌گیرد. در این نوع عقد، علاوه بر تعیین مهریه، مدت زمان ازدواج نیز باید مشخص شود. در غیر این صورت، عقد موقت باطل خواهد بود.
شرایط عقد موقت چیست؟
تعیین مدت زمان عقد
در عقد موقت، زمان عقد باید به وضوح مشخص شود. این مدت می‌تواند از چند دقیقه تا چند سال باشد. اگر مدت زمان عقد تعیین نشود، عقد موقت باطل خواهد شد.
تعیین مهریه
ذکر مهریه در عقد موقت ضروری و الزامی است. اگر مهریه تعیین نشود، عقد موقت باطل خواهد شد. مهریه می‌تواند به صورت نقدی یا غیرنقدی باشد و باید قبل از انجام عقد به توافق دو طرف برسد.
تمدید مدت عقد موقت
تفاوت‌های عقد موقت با عقد دائم چیست؟
مدت زمان عقد
در عقد دائم، مدت زمان عقد به طور نامحدود و تا پایان عمر زوجین است، در حالی که در عقد موقت مدت زمان ازدواج مشخص و محدود است.
مهریه
در هر دو نوع عقد، تعیین مهریه ضروری است، اما در عقد موقت مهریه باید در ابتدای عقد به وضوح تعیین و توافق شود.
حقوق و وظایف زوجین
در عقد دائم، حقوق و وظایف زوجین نسبت به یکدیگر شامل نفقه، ارث و سایر موارد قانونی است، در حالی که در عقد موقت برخی از این حقوق و وظایف ممکن است به توافق دو طرف محدود شود.
شرایط باطل شدن عقد موقت چیست؟
در بخش قبلی درباره صیغه موقت یا عقد موقت صحبت کردیم. در این بخش درباره باطل کردن عقد موقت با شما گفتگو می‌کنیم. آیا می‌دانید صیغه موقت چطور باطل میشود؟
معنای باطل بودن عقد موقت
دلایل باطل بودن عقد موقت
دلایل باطل بودن عقد موقت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
مشخص نبودن زمان عقد موقت
یکی از شروط اصلی عقد موقت، تعیین دقیق مدت زمان این نوع ازدواج است. اگر زمان عقد موقت در هنگام عقد مشخص نشود، عقد باطل است.
تعیین نکردن مهریه
مهریه یکی دیگر از شروط اصلی عقد موقت است. اگر مهریه در زمان عقد تعیین نشود، عقد باطل خواهد بود.
راه‌های خاتمه دادن به عقد موقت
اما اگر بخواهیم درباره خاتمه دادن به عقد ازدواج موقت صحبت کنیم، باید بگوییم که در عقد موقت طلاق وجود ندارد.
تنها راهی که می‌توان به آن خاتمه داد، یکی از دو مورد زیر است:
تمام شدن مدت عقد موقت
با رسیدن به پایان مدت زمانی که در عقد موقت تعیین شده، عقد به صورت خودکار خاتمه می‌یابد.
بذل مدت باقیمانده عقد توسط مرد
در صورتی که مرد بخواهد قبل از پایان مدت عقد موقت به آن خاتمه دهد، می‌تواند مدت باقیمانده عقد را بذل (بخشش) کند و بدین ترتیب عقد پایان می‌یابد.
روش‌های انحلال عقد موقت
انقضای مدت زمان عقد
بخشیدن مدت باقیمانده
مرد می‌تواند در هر زمان از مدت باقیمانده عقد، باقیمانده مدت را به زن ببخشد. این عمل در فقه اسلامی به «ابراء» شناخته میشود. با بخشیدن مدت باقیمانده، عقد منحل میشود و زن از تعهدات زناشویی آزاد میشود. این اقدام باید به صورت شفاهی یا کتبی انجام شود و نیازی به ثبت رسمی ندارد.
فوت یکی از طرفین
با فوت یکی از طرفین عقد، چه زن و چه مرد، عقد موقت به صورت خودکار منحل میشود. در این حالت، تعهدات ناشی از عقد نیز به پایان می‌رسد و زن یا مرد دیگر موظف به رعایت تعهدات زناشویی نخواهند بود.
توافق طرفین
زن و مرد می‌توانند با توافق و رضایت دوطرفه، عقد موقت را منحل کنند. این روش نیازمند رضایت هر دو طرف است و با توافق کتبی یا شفاهی انجام میشود. در این حالت نیز نیازی به مراجعه به محاکم قضایی نیست.
بطلان عقد به دلیل وجود نقص یا تخلف در شرایط عقد
اگر در شرایط عقد یا مفاد آن نقص یا تخلفی وجود داشته باشد که موجب بطلان عقد شود، این عقد قابل ابطال است. برای مثال، اگر یکی از شروط عقد به درستی رعایت نشده باشد یا یکی از طرفین در هنگام عقد به سن قانونی نرسیده باشد، این عقد می‌تواند باطل اعلام شود. در این موارد، مراجعه به محاکم قضایی لازم است.
انحلال عقد به دلیل شرایط خاص
در برخی موارد خاص، مانند ابتلا به بیماری‌های خاص که زندگی زناشویی را غیرممکن می‌کند یا تخلفات جدی اخلاقی و دینی، زن یا مرد می‌توانند درخواست انحلال عقد را بدهند. این موارد نیز نیازمند بررسی و تایید محاکم قضایی است.
مسائل حقوقی پس از انحلال عقد موقت
پس از انحلال عقد موقت، مسائل حقوقی مرتبط با آن نیز به پایان می‌رسد.
اما نکاتی که باید در نظر گرفت عبارتند از:
مهریه
در صورت انحلال عقد موقت، مهریه باید به زن پرداخت شود. اگر تمام مهریه پرداخت نشده باشد، مرد موظف به پرداخت آن است، مگر اینکه زن از مهریه خود صرف نظر کرده باشد.
عده
زن پس از انحلال عقد موقت باید عده نگه دارد. مدت زمان عده برای عقد موقت دو حیض کامل است و در صورت بارداری زن تا زمان زایمان است.
مسائل مالی و ارث
در عقد موقت، زن و مرد از یکدیگر ارث نمی‌برند، اما مسائل مالی مرتبط با دوران عقد باید به درستی حل و فصل شود. این شامل پرداخت مهریه و سایر توافقات مالی است.
روش‌های انحلال عقد موقت چیست؟
عقد موقت یا نکاح منقطع، به معنای ازدواجی است که برای مدت معینی منعقد میشود. این نوع ازدواج، برخلاف عقد دائم، شرایط و احکام خاص خود را دارد. در این مقاله، به بررسی روش‌های انحلال عقد موقت و شرایط آن می‌پردازیم.
عقد موقت فقط در دو صورت باطل میشود:
ذکر نشدن مهریه
مهریه یکی از ارکان اصلی عقد موقت است. در صورتی که مهریه در عقد موقت ذکر نشود، عقد باطل خواهد بود. مهریه باید به‌طور دقیق و مشخص در عقد ذکر شود تا اعتبار عقد حفظ شود.
مشخص نشدن مدت عقد
مدت عقد موقت باید به‌صورت واضح و مشخص تعیین شود. در صورتی که مدت عقد مشخص نشود، عقد باطل است. این مدت می‌تواند از چند ساعت تا چند سال باشد، اما حتماً باید تعیین شود.
روش‌های به پایان رسیدن عقد موقت
برای پایان دادن به عقد موقت، دو روش اصلی وجود دارد:
اتمام مدت عقد موقت
این روش به معنای به پایان رسیدن زمان مشخص شده برای عقد موقت است. به محض پایان این مدت، زن و مرد به‌صورت خودکار از قید ازدواج رها می‌شوند و عقد موقت پایان می‌یابد. در این حالت، نیازی به انجام هیچ گونه مراسم یا اقدام رسمی دیگری نیست.
بذل مدت
نکات مهم در مورد بذل مدت
رضایت زن
بذل مدت نیازی به رضایت زن ندارد و به‌صورت یک‌جانبه توسط مرد انجام میشود.
بازگشت مهریه
در صورت بذل مدت، مهریه‌ای که در ابتدا تعیین شده باید به زن پرداخت شود و مرد نمی‌تواند به دلیل بذل مدت از پرداخت مهریه خودداری کند.
تفاوت عقد موقت با عقد دائم
یکی از تفاوت‌های اساسی عقد موقت با عقد دائم این است که در عقد موقت، طلاق وجود ندارد. در عقد دائم، انحلال ازدواج از طریق طلاق یا فسخ نکاح انجام میشود، اما در عقد موقت، انحلال تنها از طریق اتمام مدت یا بذل مدت امکان‌پذیر است.
